Endometrioza to przewlekła, estrogenozależna choroba, w której komórki błony śluzowej macicy (endometrium) rozwijają się poza jej naturalnym miejscem, powodując stan zapalny, ból oraz zrosty. Choć leczenie farmakologiczne często przynosi ulgę, w wielu przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Operacyjne leczenie endometriozy pozwala na usunięcie ognisk choroby, a także poprawę jakości życia i szans na zajście w ciążę. Kiedy operacja jest niezbędna, jakie są jej rodzaje i jak wygląda rekonwalescencja po zabiegu?
Kiedy operacja jest konieczna?
Leczenie operacyjne endometriozy nie jest pierwszą linią terapii, jednak w niektórych przypadkach staje się konieczne. O wskazaniach do zabiegu decyduje ginekolog w szpital ginekologiczny Warszawa na podstawie wywiadu medycznego, badań obrazowych oraz stopnia zaawansowania choroby. Najczęstsze wskazania do operacji to:
- Silne, przewlekłe bóle miednicy – nieustępujące mimo stosowania leków przeciwbólowych i terapii hormonalnej.
- Torbiele endometrialne (tzw. torbiele czekoladowe) – obecność zmian torbielowatych na jajnikach powyżej 4-5 cm, które mogą powodować ból oraz zaburzenia owulacji.
- Niepłodność związana z endometriozą – zwłaszcza w przypadkach, gdy choroba powoduje niedrożność jajowodów lub tworzenie się zrostów uniemożliwiających zapłodnienie.
- Podejrzenie ognisk endometriozy w nietypowych miejscach – np. w jelitach, pęcherzu moczowym czy przeponie, które powodują dodatkowe objawy, takie jak krwiomocz, przewlekłe zaparcia lub ból przy oddawaniu moczu.
- Nieskuteczność leczenia farmakologicznego – gdy terapia hormonalna nie przynosi oczekiwanych efektów i objawy nasilają się mimo stosowania leków.
- Zagrożenie dla innych narządów – w przypadku endometriozy głęboko naciekającej, która może prowadzić do uszkodzenia narządów wewnętrznych (np. jelit, pęcherza).
Rodzaje operacji stosowane w leczeniu endometriozy
W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz lokalizacji zmian stosuje się różne techniki operacyjne.
1. Laparoskopia – złoty standard leczenia operacyjnego
Laparoskopia to małoinwazyjna metoda, która pozwala na dokładne obejrzenie jamy brzusznej oraz usunięcie zmian endometrialnych. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej kamery oraz narzędzi chirurgicznych przez niewielkie nacięcia w okolicy pępka i podbrzusza. Podczas laparoskopii możliwe jest:
- Usunięcie ognisk endometriozy przy użyciu elektrokoagulacji, lasera lub noża harmonicznego.
- Wycięcie torbieli endometrialnych z jajników.
- Przecięcie zrostów, które mogą powodować ból i niepłodność.
- Sprawdzenie drożności jajowodów (w przypadku pacjentek starających się o ciążę).
Zabieg ten jest preferowaną metodą leczenia operacyjnego, ponieważ wiąże się z krótszym czasem rekonwalescencji, mniejszym ryzykiem powikłań oraz lepszymi wynikami w zakresie płodności.
2. Laparotomia – operacja klasyczna
Laparotomia jest bardziej inwazyjną metodą, polegającą na otwarciu jamy brzusznej. Stosuje się ją w przypadkach zaawansowanej endometriozy głęboko naciekającej, gdy laparoskopia nie jest wystarczająca do usunięcia zmian. Wskazania do laparotomii obejmują:
- Znaczne zrosty obejmujące jelita, pęcherz moczowy lub inne narządy.
- Rozległe torbiele jajników, które nie mogą być bezpiecznie usunięte laparoskopowo.
- Konieczność usunięcia fragmentów jelit lub innych zajętych tkanek.
Chociaż laparotomia wymaga dłuższej hospitalizacji i rekonwalescencji, czasami jest jedyną skuteczną opcją leczenia.
3. Histerektomia – usunięcie macicy
W skrajnych przypadkach, gdy endometrioza powoduje silny, przewlekły ból i nie reaguje na inne metody leczenia, lekarz może zalecić histerektomię, czyli usunięcie macicy. Zabieg ten rozważa się w przypadku:
- Kobiet, które nie planują już ciąży i cierpią na ciężką, nawracającą endometriozę.
- Endometriozy głęboko naciekającej, której nie można skutecznie usunąć innymi metodami.
- Współistnienia adenomiozy (gdy endometrium wrasta w mięsień macicy), co dodatkowo nasila dolegliwości bólowe.
Histerektomia może obejmować również usunięcie jajników, jednak decyzja o ich pozostawieniu zależy od wieku pacjentki i ryzyka nawrotu choroby.
Rekonwalescencja po operacji
Czas powrotu do pełnej sprawności po operacji zależy od jej rodzaju oraz indywidualnych predyspozycji pacjentki.
- Po laparoskopii pacjentka zazwyczaj wraca do codziennych aktywności po 7-14 dniach, a pełna rekonwalescencja trwa około 4-6 tygodni.
- Po laparotomii okres dochodzenia do siebie jest dłuższy i może wynosić od 6 do 12 tygodni.
- Po histerektomii czas powrotu do zdrowia to zwykle 6-8 tygodni, ale zależy od zakresu zabiegu.
Aby przyspieszyć regenerację organizmu, warto:
- Stosować lekkostrawną dietę i unikać nadmiernego wysiłku.
- Pić dużo płynów i dbać o regularne wypróżnienia, aby uniknąć zaparć.
- Stopniowo wracać do aktywności fizycznej – spacery mogą pomóc w redukcji bólu i poprawie krążenia.
- Regularnie kontrolować stan zdrowia u ginekologa, aby monitorować ewentualne nawroty choroby.
Czy operacja gwarantuje całkowite wyleczenie?
Niestety, operacyjne leczenie endometriozy nie zawsze oznacza całkowite wyeliminowanie choroby. Nawroty mogą wystąpić nawet u 40-50% pacjentek w ciągu kilku lat po zabiegu. Aby zminimalizować ryzyko ponownego rozwoju choroby, lekarze często zalecają kontynuację terapii hormonalnej po operacji. W przypadku kobiet planujących ciążę operacja może poprawić szanse na naturalne zapłodnienie, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest wsparcie metodą zapłodnienia in vitro (IVF).
Operacja endometriozy – kiedy warto się na nią zdecydować?
Operacyjne leczenie endometriozy jest konieczne w przypadkach, gdy objawy są wyjątkowo uciążliwe, a leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów. Zabieg może poprawić jakość życia, zmniejszyć ból oraz zwiększyć szanse na ciążę. Decyzję o operacji warto podjąć po konsultacji z doświadczonym specjalistą, który dobierze najodpowiedniejszą metodę leczenia dostosowaną do indywidualnych potrzeb pacjentki.
